demokrasi – Sümerliler

CUMHURİYETİMİZ 100 YAŞINDA

Dünyadaki en meşru, en ahlaklı, en kutsal savaşlardan biri olan Türk kurtuluş savaşını kazanarak destansı bir mücadeleye imza atan mazlum milletlerin umudu Türk milletinin karakterine en uygun yönetim biçimi Cumhuriyetimiz bir asırlık şan ve şeref dolu tarihiyle dimdik ayaktadır. Türklerin en büyük bayramı kutlu olsun.

Bir millete, yitirmek üzere olduğu özgüveninin ve ulus bilincinin yeniden kazandırılması, bütün imkânsızlıklara rağmen verilen İstiklal Savaşı’nın zaferle sonuçlandırılması, yönetimde egemenliğin kayıtsız şartsız millete verilmesi ve her şeyden önemlisi; modern hukuk kurallarına dayanan çağdaş ve laik bir devletin tüm kurumlarıyla inşa edilmesi gibi başarıların, gerçekleşmesini sağlayan Mustafa Kemal Atatürk’e ne kadar minnet etsek azdır.

Cumhuriyet yönetimi aradan geçen bir asra rağmen halen dünyanın en modern ve en çağdaş yönetimi olarak varlığını sürdürmektedir. Aradan geçen bunca zamana rağmen Türk milleti Cumhuriyeti kısa sürede benimsemiş ve sahiplenmiştir. Çünkü Cumhuriyeti hala çocuklarımızın saf ve masum gülüşleri gibi içten ve büyük coşkuyla kutluyoruz. Bu durum da Atatürk’ün Türk milletine ne kadar iyi tanıdığını ve sevdiğini ortaya koymaktadır.

İçinde yaşadığı toplumun yapısını çok iyi bilen Atatürk, bilimsel değerlendirmeler ışığında Türk Ulusu’na en uygun yönetim biçiminin “Cumhuriyet” olduğunu anlamış ve bu yönetim biçimini yeğlemiştir. Cumhuriyet’in ilânı, Türk toplumu için tarihin en büyük dönüşümlerinden biridir. Kapalı ve totaliter rejimlerin güçlendiği bir dönemde, demokratik açılımları olanaklı kılacak Cumhuriyet rejiminin kurulması, Yüce Önder’in engin ileri görüşlülüğünün ve bireyi temel alan çağdaş düşüncesinin siyasal bir yansımasıdır. Egemenliğin kayıtsız koşulsuz ulusun olduğu bu yeni yönetim biçimi, Türkiye Cumhuriyeti’ne yurttaşlık bağı ile bağlı olan herkese birey olma hakkını vermiş ve sorumluluğunu yüklemiş; Türk Ulusu’na özgüvenini kazandırmıştır.
O’nun, ülkemizin kurtuluşu ve çağdaşlaşmasında oynadığı rol, tarihin akışına yön verecek büyüklüktedir. Atatürk Ulusumuza olduğu kadar insanlığa da malolmuştur. Çağdaşlaşma çabaları, tarihin en büyük aydınlanma hareketlerinden birini yaratmıştır.

Ancak unutulmaması ve gözden kaçırılmaması gereken nokta Cumhuriyet rejimi Türk milletine tepen inme bir rejim değildir. Türk milletinin binlerce yıllık bağımsızlık tutkusunun nişanesidir Cumhuriyet.

Cumhuriyetimizin temelinde Mete Han’ın dirayeti, dağı eğip de üzengi olup asılan, çeliği pek tutacak suyumuzu veren, toynaklarında kıvılcımlı nalları atlarımızı süren, sağrılarında çok bilişli ak kızlarımızla, oğlanlarımızla bir oynasan pusatlarımızla, kısraklarımızda bir nakışlı eğelerimizle, kopuzlarımızdaki iç çekişli türkülerimizle yaşayan Oğuz Kağan’ın mücadelesi, Bumin ve İstemi atalarımın birlik öğüdü, Selçuk atamın hediyesi, Ertuğrul babamın emaneti, Domaniç yaylağının asaleti, ÇÜN BiZ VAR iDiK ÇÜN BiZ VARIZ diyen Anadolu beylerinin beyi Osman’ın kararlılığı, Sancağa hilali nakşeden, denize karadan yürüyen, alevi semadan düşüren, çağ açıp çağ kapayan, toy kurup tuğlar diken, fethedip İstanbul’u Türk kılan Fatih’in bilgeliği, hiç uyumayan atlılarla, Karakalpaklarını alınlarına düşüren, arkadaşlarını yol üstünde bir ağacın yamacına, kardeşlerini buz tutmuş siperlerde, çocuklarını öfke yutmuş düşman elinde, analarını iki elleri Allah’a açılmış bırakan, babalarıyla cephede helalleşen, soğuktan ve alevli güneşten gözleri yaşaran Kuvvacılarımızın kanları vardır.

Cumhuriyete gidilen yolda çok büyük mücadeleler veren milletimiz Cumhuriyetin ilanından sonra da dünyada Türk mucizesi olarak anılacak önemli atılımlara imza atmıştır. Kanla irfanla kurulan Cumhuriyet Türkiye’si yüzlerce yıl süren yokluğun, açlığın ve savaşların pençesinde boğuşan Anadolu Türk insanın çabasıyla meydana gelmiştir. Cumhuriyet kurulduğunda Atatürk’ü kurtuluş savaşından daha zor bir dönem bekliyordu. Cumhuriyetin ilan edildiği gün savaştan yeni çıkmış Genç Cumhuriyet’in durumu şöyleydi:

Doktor sayımız 337, sağlık memuru sayısı 434 ve 150 kadar ilçede doktor yoktu. Pek az şehirde eczane vardı. Salgın hastalıklar insanlarımızı kırıyordu. Kırk bin köye karşılık diplomalı ebe sayımız 136’dı. Sadece 60 eczacı vardı ve bunların sadece sekizini Türkler işletiyordu. Beş bin köyde sığır vebası vardı. Bir milyon kişi frengiydi, iki milyon kişi sıtma, üç milyon kişi trahomlu idi. Bebek ölüm oranı yüzde 40’ın üstünde. Anne ölüm oranı yüzde 18 ve Ortalama ömür 40 yaştı.

Cumhuriyeti onca yokluğa rağmen sağlam bir temel üzerine kuran Atatürk, Cumhuriyet Türkiye’sinin güçlenmesi için inanılmaz bir çaba ve gayretin içerine girmiş ve emeğinin karşılığını fazlasıyla almıştır.

Dünya’da pek çok uzmanın dönemin şartlarına göre yaşama fırsatı vermediği Atatürk Türkiye’si şu atılımlara kısa sürede ulaşarak inanılmazı başarmıştır:

Şeker, çimento, kereste ve deri ürünlerinde milli ihtiyacın tümü, yünlü dokumanın yüzde 83’ü, pamuklu dokumanın yüzde 43’ü, kağıtın yüzde 32’si, cam eşyanın yüzde 63’ü milli üretimle karşılanmaya başlamıştı. Demir-çelik sanayi kurulmuştu. 46 büyük ölçekli fabrika kurumuştu. Ağır sanayi üretimi %152, toplam sanayi üretimi ise %80 arıtmıştı. Şeker üretimi ise 200 kat artmıştır. Tekstil üretimi ülke ihtiyacının %80’nini karşılar duruma gelmişti. Madenler ve şirketler millileştirilerek milletin hizmetine sunulmuştu. Kalkınma hızı yüzde yirmilere yaklaştı. Devletin Osmanlı’dan devralınan borçtan başka borcu kalmamıştı. 5 milyon ton civarında olan buğday üretimi 9 milyon tona çıkarılmıştı.

Cumhuriyetin ilanın sonra Türk toplumu sosyal ve siyasal alanda çağdaşlarının çok ilerisinde kazanımlar elde etmiştir. Cumhuriyetle edrak-ı bi idrak olarak anlan Türk milleti Ne mutlu Türküm diyecek özgüveni kazanmıştı.

Cumhuriyeti koruma ve kollama görevini Atatürk gençlere emanet etmiştir. O’nun emanetine sahip çıkmak bizim var olma nedenimizdir. Unutmayın ki, Atatürk ve Cumhuriyetten vereceğiniz her taviz geleceğimizden vereceğimizden vereceğimiz bir tavizdir.

Teknolojik ilerlemeler toplumsal yönelişleri belirlediği gibi toplumları yönlendirmek isteyenleri etkileyebilir. İletişim bilişim sistemlerindeki gelişmeler bireysel farklılıkların daha da belirgin yaşanabileceği izlenimlerini verse de kendine yabancılaşmış ve özgünlüğünü kaybetmekte olan tek tip insan yapısına evirilmesine neden olacak durumlar da yaşanabilmektedir. Neyin iyi ya da kötü olduğu, hatta neyin güzel veya çirkin olduğu kişisel değerlendirmeler yerine büyük bir verinin sistemli bir şekilde mesajlarıyla bireyselliği kolektif ikna mekanizmasına döndürebilmektedir. Bu durumda insanların algıları bir merkezin isteklerine göre yönlendirilebilir mi sorusu gündeme gelmektedir. Ya da insanları artık ikna etmeye gerek duymadan yönlendirmek mümkün olabilir mi diye de sormak mümkündür.
Bu gibi sorularımızı çok isabetli bir şekilde Yuval Noah HARARİ “Dijital Diktatörlük” olarak kavramlaştırmıştır. Bu çarpıcı kavram aslında gelecekte çok sık duyacağımız bir kavram olarak karşımıza çıkacaktır. Teknolojik ilerlemelerin baş döndürücü bir hızda gelişmesi, teknolojik çeşitliliğin artması anlamına gelmez. Teknolojide tekdüzeliğe doğru bir gidiş olmaktadır. Yeni teknolojiler yerine mevcut olanın iyileştirildiği bir inavasyon dönemi yaşamaktayız. Emek yoğun üretim tarzından, sistem-bilişim üzerine kurulu dijital gelişim dönemine geçmekteyiz. Bu durum insani özgün–yaratıcı üretim sistemini sonlandırabilir. Çalışmayan araştırmayan insanda özgünlük yaratıcılık azalabilir. Üretim sistemleri insanın sıradanlaşmasına ve tekdüze bir insan tipine dönüşmesine yol açabilir.
İnsan neslinin varoluşundan beri süregelen sınıfsal mücadelede yeni bir döneme girmek üzereyiz. Demokrasi en ciddi sınavlarından birini vermek durumundadır. Halkın egemenliğine dayanan çoğulculuk ilkesine göre belirlenen bir sistem olan demokrasi, kişisel hak ve hürriyetlerin güvencesidir. Herkesin her istediğini yapabildiği sınırsız bir özgülük ortamının gerçekleşmesi asla mümkün değildir. Ama bazı kesimler başkalarının hak ve hürriyetlerini çiğneme pahasına sınırsız özgürlük istemektedirler. Gücü ele geçirmenin kitlelileri yönetmekle eşdeğer olduğunu düşünen otoriteleşme yanlısı kişiler vardır. Bu kişiler, isteklerini gerçekleştirmek için artık kitleleri ikna etmek zorunda olmadıklarını düşünüyorlar. Otoriteleşme dijital sistemlerle yeni bir boyut kazanacaktır.
Kitle iletişim araçlarının gelişimi insanlar arasında kolay iletişim yapmanın ötesinde insanları iletişim sistemlerine hapseder bir yapıya gerçekleşmektedir. Özellikle insana ait algoritma verilerinin bir data merkezinde toplanmasıyla bütün davranışların daha kolay analiz edilmesini sağlanacaktır. Gerek sosyal paylaşım sitelerinde, gerekse de günlük hayatta giderek hayatımızda daha fazla yer eden yapay zeka ürünleri davranışlarımızın daha kolay yönlendirilmesini sağlayacaktır. Bu sistemlerin güçlü bir otoritenin kontrolüne girmesi, otoritenin kalıcılaşmasını sağlayabilir.
Yakın vadede saydığımız bu durumlar, orta ve uzun vadede daha sorunlu durumlara dönüşebilir. Yapay zeka yapımı güvenlik sistemleri insanı devreden çıkaran askeri ve polis gücüne dönüşebilir. Acımasız, kanun dışı ve aşırı güç kullanmaya dayalı emirler ya da talimatlar insani vicdan muhakemesinden geçip yerine getiremeyebilir. Fakat verilen komutları hiç sorgulamadan yapan ve herhangi bir duygusal özeliğe sahip olmayan yapay zekâ ürünü güvenlik güçleri en insanlık dışı emirleri bile sorgusuz sualsiz yerine getirebilir. Üstelik bu emirleri yerine getirirken hiçbir karşılık beklemeden yerine getirecektir. Böylesi yapay zekâ ürünlerinin otoriter kişilerin eline geçmesi ihtimali çok yüksektir.
Büyük şirket sahipleri ve politik liderler, yönetme güçlerini ellerinde bulundurmak için kitleleri ikna etmeleri gerekmektedir. Çünkü onların isteklerini yerine getirmek için insan gücüne dayalı büyük bir kitleye ihtiyaçları vardır. Bir siyasi liderin ihtiyaç duyduğu asker gücü kadar bir patronun da işçiye ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaçlar yapay zekâ ürünü robotlarla giderildiğinde, bir siyasi lider yönetim gücünü devam ettirmek için seçmenlerinin oyuna ihtiyaç duymayacak, ya da bir patron şirketinin yüksek kazançla üretim yapması için işçilere ihtiyaç duymayacaktır.
İşçiye ya da askere ihtiyaç duymayan bir patron ve yönetici otoriter yaklaşımlarından dolayı hesap vermek zorunda kalmayacaktır. Bir şeyi yaptırırken başkalarına onaylatma gereği duymayan bir yöneticinin zalimleşeceği muhakkaktır. Teknolojik ilerlemeler her konuda önemli dönüşümler sağlayacağı gibi demokraside de önemli dönüşümler sağlayacaktır. Hatta bu durum demokrasinin sonunu da getirebilir.
Seçmenler ve işçi sınıfı için daha zor bir süreç gerçekleşecektir. Yapay zekâ sistemleri sayesinde ihtiyaç duyulmayan seçmen ve işçi sınıfı ne yapacak? Hak ihlali var diye kime tepki gösterecekler? Olmayan bir işçi sınıfı ile olmayan bir seçmen sınıfı neyin dayanışmasını yapıp, neye tepki gösterecekler? Anlamını yitirmiş bir sınıfsal yapının anlamlı yapacağı hemen hemen hiçbir şey kalmayabilir.
Yönetici sınıfın yapay zekâ gücünden yararlanması, maddi olanaklar nedeniyle daha kolaydır. Bu gücü vatandaşları denetlemek, izlemek, muhalif hareketleri bastırmak için kullanırsa çok vahim sonuçlar ortaya çıkacaktır. Tarih boyunca insanlık, çok büyük bedeller ödeme uğruna belli haklar elde etti. Bu hakların devam etmesi kamuoyu denilen muazzam bir denetim mekanizması ile sürdürülebiliyordu. Yapay zekâ teknolojileri ile kamuoyunun desteğine ihtiyaç duymayan yöneticiler daha da otoriter davranışlar gösterecektir. Üstelik bu sınıfın elindeki olanaklarla daha uzun ve sağlıklı bir hayata kavuşmaları tarihin sonunu kendi lehlerine göre getireceklerini göstermektedir.

*sechaber.com