Bir asırlık ömrünü asırlara sığmayacak çalışmalarla geçirmiş, asırlık sorunlarımızın çözümü için hayat boyu mücadele etmiş Toprak Dedemiz Hayrettin Karaca, ömrü boyunca mücadele ettiği toprağına kavuştu. Yerküre son yüz yıldır inanılmaz bir şekilde tahrip edilmektedir. Bu tahribat bizi en çok da çocuklarımızı etkileyecektir. Dünyada çevre konusunda ciddi çalışmaları yapıldığı dönemlerde Türkiye’de bu konularda Hayrettin Karaca gelene kadar fazla çalışma yoktu. Çevre adaleti, sürdürülebilir yaşam, sürdürülebilir kalkınma gibi kavramların dilimize yerleşmesinde Hayrettin Karaca’nın büyük katkıları olmuştur. 1990’dan sonra soğuk savaşın sona ermesiyle kapitalizm kesin hâkimiyetini ilan etmişti. Ancak kapitalizmin gerçek rakibinin doğa olduğunu ve doğal sistemlerin yok olmasının kapitalizmi yok edeceğini ilk duyuran Hayrettin Karaca olmuştur. Sürdürebilir yaşam konusunda, sayısız konferans yapan, kurduğu TEMA vakfı sayesinde çevre konusunda büyük bir farkındalık oluşturan Karaca, yaşam şekliyle de sürdürülebilir bir toplumun rol modelini olmuştur. Tüketim alışkanlıklarının gözden geçirilmesi gerektiğini dile getiren Karaca, hayatını en tasarruflu bir şekilde yaşamıştı. Giydiği elbiseden kullandığı eşyalara kadar doğaya en az atık ilkesini yerine getiren Karaca, sürdürülebilir bir kalınma için tüketim modelini hayata geçirmiş oluyordu. Ulu Önder Atatürk’ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti’ne gönülden bağlı olan, Atatürk ilke ve devrimlerinin savunucusu Hayrettin Karaca, Atatürk’ün “VATAN TOPRAĞI KUTSALDIR, KADERİNE TERK EDİLEMEZ!” sözünü hayat felsefesi haline getirmişti. Bu amaçla topraklarımızın korunmasının en başta erozyonla mücadele başlaması gerektiğine inanan Karaca, kurduğu TEMA vakfıyla erozyonla mücadele için ağaçlandırma konusunda toplumsal seferberlik hareketine öncülük etmişti. Bugün dikilen milyonlarca meşe ağacında Hayrettin Karaca’nın emeği vardır. Hayrettin Karaca, TEMA vakfı için “Kendini erozyon ve çölleşmeyle mücadelede bir toplumsal hareketi başlatmakta görevli saymakta, aynı zamanda da, toplumun davranış biçimini, çevreyi ve doğal varlıkları koruma şeklinde yönlendirmeyi hedeflemektedir.” İfadelerini kullanarak vakfın amacını belirmiştir. TEMA vakfının kuruluş amacı erozyonla mücadele için ağaç dikmektir. Türkiye’nin doğal şartlarına en uygun olan ağaç meşe ağacıdır. Zaten TEMA vakfı ile meşe ağacı özdeşleşmiştir. Vakfın simgesi de meşe yaprağıdır. Hayrettin Karaca’nın hedefi 10 milyar meşe ağacını Türkiye’ye dikmekti. Bu konuda ciddi çalışmalar yapılmıştır. Ancak daha yapılacak çok iş vardır. Hayrettin Karaca’nın meşe ağaçlarını erozyona karşı mücadele için seçmesinin sebebi bu ağacın Türkiye’nin doğal yapısına en uygun ağaç olmasıyla ilgilidir. Meşe ağacının Türkiye’de yetişen otuzun üzerinde türü vardır. Türkiye’nin her iklim bölgesine uyan bir meşe türü bulmak mümkündür. Örneğin karasal iklime uyum sağlamış meşe türleri Tüylü meşe ve Sapsız meşedir. Karadeniz ikliminde yetişen meşe türleri, Macar meşesi, Istıranca meşesi, Mazı meşesi, Saçlı meşe, Saplı meşe ve Tüysüz meşedir. Akdeniz ikliminde yetişen meşe türleri, Pırnal meşe ve kermes meşesidir. Günümüzde pek çok yerde ağaç dikme kapmayanları yapılmaktadır. Ancak bölgelerin iklim ve toprak yapısıyla hiç uyuşmayan ağaçlar yaygın olarak tek tip şeklinde dikilmektedir. Bu dikelen ağaçların pek fayda sağalamadığı ortadadır. Ağaç dikme konusunu en sistematik ve bilimsel bir şekilde Hayrettin Karaca’nın kurduğu TEMA vakfı meşe ağaçlarıyla yapmaktadır. Hayrettin Karaca’nın ömrünün büyük bir bölümü Türkiye’nin botanik laboratuarı durumundaki Artvin’de geçmiştir. Artvin’in doğal ve ekolojik hayatı Karaca’yı derinden etkilemiştir. Türkiye’nin doğal zenginliklerinin kullanılması ve halkın refahının artırması hamlesi sürdürülebilir kalınma ilkesiyle uyumludur. Böylece, hem ekonomik kalkınma gerçekleşecek, hem de doğal çevre korunacaktır. Hayrettin Karaca’nın sürdürülebilir kalkınma modellerine en iyi örneklerden birisini Artvin’in Camili köyü ya da yerel ismiyle Macahel köyünde yaptığı kırsal kalkınma projesidir. Camili’de hem doğal çevre korunacak hem de doğal çevrenin unsurlarının bir pazar aracına dönüştürülmesi projesi olan Kafkas Ana Arı üretimi çok başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiş ve yöre halkına büyük ekonomik katkılar sağlamış bir projedir. Kafkas Ana Arı projesi daha sonra Edirne ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde de uygulanmış, buralardan da büyük verimler alınmıştır. Kırsal kalkınma için milat olan Kafkas Ana Arı projesinin tüm Türkiye’de yaygınlaştırılması ülkemizde kronikleşen pek çok soruna kalıcı çözümler getirecektir. Hayrettin Karaca, doğa sevgisinin doğayı iyi bilmekten geçtiğine inanan birisidir. Doğa bilgisinin gelişmesi için Türkiye’nin ilk özel arberetumunu Yalova’da kurmuştur. Yılda pek çok ziyaretçi ve araştırmacıya ev sahipliği yapan arberetumda, 14000 türün üzerinde bitki çeşidi bulunmaktadır. Yılda iki kez yayınlanan Arberetum Magazin’i ile bilim insanlarının araştırma ve görüşlerini yayımlanmaktadır. Karaca’nın kurduğu arberetum gerek Türkiye, gerekse de Dünya için önemli gen koruma merkezidir. Hayrettin Karaca’nın kurduğu TEMA vakfının Bolu Aladağlarda kurduğu mera ıslahı sahası ve eğitim kampında çok sayıda toplantı ve seminer düzenlenmiştir. Verilen eğitimlerle erozyonla mücadele ve doğa bilinci konusunda bilgilendirme yapılmaktadır. 97 yıllık hayatını Türkiye’nin doğal çevresini korumaya ve yaşatmaya adayan Hayrettin Karaca’ya sayısız ödül verilmiştir. Bu ödüller içerisinde üniversitelerin verdiği ödüller, Birleşmiş Milletler çevre programları tarafından verilen ödüller ile çeşitli meslek odaları tarafından verilen ödüller önemli yer tutmaktadır. Hayrettin Karaca’ya verilen en anlamlı ödül 1998 yılında Türkiye Çocuk Dergisi tarafından Babalar Günü nedeniyle “Toprak Baba” unvanı ödülüdür. Hayrettin Karaca’nın kurucuğunu ve başkanlığını yaptığı TEMA vakfı çevreyle ilgili sayısız eserin Türkçeye çevrisini yaparak yayımlamıştır. Bu çevriler arasında en önemlisi her yıl düzenli olarak çıkarılan WORLDWATCH enstitüsünün hazırladığı DÜNYA’NIN DURUMU serisidir. Bu kitapların pek çoğunun sunuş kısmını Hayrettin karaca kaleme almıştır. Ayrıca TEMA vakfı TÜBİTAK ile işbirliği yaparak çok sayıda kitap yayımlamıştır. Bir asra ulaşan mücadele dolu hayatı bizlere hayatın gerçek gündeminin ne olduğunu anlamamızı sağlayan Hayrettin Karaca eserleriyle hep aramızda olacaktır. Geleceğimiz için, çocuklarımız ve vatanımız için Toprak Dede’nin yolundan gitmemiz bir zorunluluktur.
Etiket